Tác hại của “hội chứng công nghệ” và giải pháp

Không thể phủ nhận những ích lợi tuyệt vời mà công nghệ đem đến cho cuộc sống của con người. Tuy vậy, mặt trái của công nghệ vẫn luôn hiển hiện rõ ràng qua từng khía cạnh của cuộc sống. Người thông minh là người biết tận dụng những tính năng siêu việt của công nghệ mà không biến mình trở thành nô lệ của “con ma” kỹ thuật số.

Các nhà khoa học đã phát hiện ra rằng, bên cạnh việc giúp cuộc sống trở nên tiện nghi hơn, thì công nghệ có thể gây nghiện và làm giảm khả năng giao tiếp của con người. Lạm dụng các thiết bị công nghệ quá mức có thể dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng cho sức khỏe như mất ngủ, tổn hại thị lực, tổn thương hệ thống cơ-xương-khớp và nội tạng, gia tăng sự lo âu, trầm cảm, giảm thọ, và thậm chí tan vỡ hạnh phúc.

Chúng ta cùng tầm soát toàn bộ tác hại từ trên đầu xuống dưới chân nhé:

1. Chứng hay quên, đãng trí, trầm cảm

Nhà tâm lý học người Mỹ – ông Michael Pietrus cho biết: “Có quá nhiều yếu tố kích thích của máy tính khiến chúng ta mất tập trung và làm việc không thực sự hiệu quả”. Điều này sẽ dẫn đến chứng hay quên, đãng trí.

Theo khảo sát của Trung tâm Nghiên cứu Truyền thông, Công nghệ và Sức khỏe của Đại học Pittsburgh, những người trẻ tuổi sử dụng từ 7 đến 11 nền tảng mạng xã hội có nguy cơ trầm cảm và lo lắng cao gấp ba lần so với những người sử dụng dưới 2 nền tảng.

Vì vậy, để tránh những rắc rối này, bạn hãy cố gắng xác định rõ mục tiêu công việc của mình, chẳng hạn như phải hoàn thành bản báo cáo hàng tuần, sau đó đưa ra một số nguyên tắc để hạn chế việc truy cập thông tin của email, zalo, facebook, youtube, tiktok…

2. Ảnh hưởng đến giấc ngủ

Thói quen xem máy tính, điện thoại trước khi ngủ hoặc để điện thoại bên cạnh khi ngủ có thể gây ảnh hưởng khá lớn đến não bộ của bạn. Giấc ngủ của bạn sẽ không sâu và ngon. Bạn sẽ cảm thấy nhức đầu, choáng váng sau khi ngủ dậy bởi vì não của bạn đã phải chịu đựng sự tác động của sóng điện từ và những bức xạ nhiệt từ điện thoại phát ra.

Theo Tổ chức Giấc ngủ Quốc gia Hoa Kỳ, sử dụng các thiết bị công nghệ trước khi đi ngủ có thể gây mất ngủ. Nguyên nhân là do bước sóng ngắn và ánh sáng xanh nhân tạo phát ra từ màn hình điện thoại và máy tính làm chậm đồng hồ sinh học, ngăn chặn sự giải phóng melatonin – loại hormone tự nhiên có tác dụng điều hòa chu kỳ thức-ngủ của cơ thể.

Giải pháp thông minh là hãy dừng tất cả các công việc liên quan đến máy tính, điện thoại trước khi đi ngủ ít nhất 30 phút.

Nếu có thể, hãy thực hành thiền tối thiểu 10 phút trước khi ngủ sẽ giúp chất lượng giấc ngủ của bạn được nâng cao.

Hướng dẫn thực hành thiền 10 phút

3. Thị lực suy giảm

Theo trung tâm y tế học thuật Mayo Clinic, việc lạm dụng các thiết bị kỹ thuật số có thể gây nhức mắt, mỏi mắt và có thể dẫn đến các triệu chứng như đau đầu, khó tập trung, chảy nước mắt, khô, ngứa, nóng rát hoặc đau mắt. Việc lạm dụng quá mức cũng có thể gây mờ mắt, song thị và tăng độ nhạy cảm của mắt với ánh sáng.

“Hiệp hội đo thị lực Hoa Kỳ gọi đây là hội chứng thị giác màn hình hay còn gọi là mỏi mắt kỹ thuật số. Những người sử dụng điện thoại, máy tính trên hai giờ liên tục mỗi ngày có nguy cơ cao mắc phải hội chứng này”, trung tâm Mayo Clinic cho biết.

Ngoài ra, nhiều người còn sử dụng điện thoại, máy tính vào buổi tối, hoặc trong điều kiện thiếu ánh sáng sẽ khiến mắt tổn hại nhanh hơn.

Chính vì vậy khi làm việc với điện thoại, máy tính, cần có thời gian cho mắt nghỉ, bằng cách cứ 1 giờ thì nhắm mắt 5 – 10 phút để thư giãn cho mắt nghỉ ngơi. Ngoài ra có thể sử dụng các dung dịch vệ sinh và nhỏ mắt giúp mắt sáng hơn.

Một lời khuyên quan trọng nữa dành cho bạn đó là quy tắc 20 – 20 – 20. Cứ 20 phút thì bạn nên rời mắt khỏi màn hình, nhìn ra xa khoảng 20 feet (khoảng 6m) ít nhất là trong vòng 20 giây.

4. Gây ảnh hưởng nhan sắc trầm trọng

Trước đây, chúng ta đã biết ánh sáng xanh chỉ có thể gây mất ngủ và ảnh hưởng đến thị lực. Gần đây, các nhà khoa học mới phát hiện ra ánh sáng xanh còn gây hại cho làn da.

Cũng như tia cực tím từ ánh nắng mặt trời làm tổn thương trực tiếp ADN của tế bào, ánh sáng xanh phá hủy collagen bằng cách gây ra căng thẳng ô xy hóa.

Khi các hóa chất trong da hấp thụ ánh sáng xanh, sẽ xảy ra phản ứng dẫn đến việc sản sinh ra các phân tử ô xy không ổn định – gây hại cho da.

Các nghiên cứu cũng cho thấy rằng ánh sáng xanh cũng có thể dẫn đến tăng sắc tố gây nám, tàn nhang. Vấn đề này thường xảy ra ở những người có làn da trung bình đến sẫm màu, còn những người có làn da trắng ít bị ảnh hưởng hơn.

Nhiều kiểm nghiệm thực tế cho thấy rằng, tuy sóng điện từ từ máy tính và điện thoại không ảnh hưởng quá nhiều đến cơ thể con người, nhưng với những người làm việc quá nhiều với máy tính có dấu hiệu da bị sạm đen, nhăn nheo, thiếu sức sống hơn hẳn so với người khác kể cả là khi họ đã bổ sung thực phẩm tươi và lành mạnh.

Nguyên nhân là do các sóng điện từ có khả năng tấn công vào bạch huyết khiến việc loại bỏ chất thải từ các mô và tế bào trong cơ thể bị ảnh hưởng. Lâu ngày, hệ thống bài tiết của da bị ảnh hưởng, khiến da không được cung cấp đầy đủ dưỡng chất, trở nên xanh, yếu, dễ nổi mụn, cơ thể hay có mùi hôi.

Bạn nên uống đủ nước mỗi ngày, massage da mặt thường xuyên, ăn nhiều thực phẩm giàu vitamin C và nên ngồi cách màn hình tối thiểu là 30cm trở lên.

5. Khớp cổ tay và ngón tay bị sưng và to lên

Cả bàn tay sẽ liên tục hoạt động khi sử dụng điện thoại, máy tính như gõ bàn phím, điều khiển chuột. Khi tình trạng này kéo dài thì ngón trỏ và ngón giữa sẽ có biểu hiện đau nhức và có thể bị tê liệt. Về sau các khớp cổ tay và ngón tay sẽ bị to hơn hoặc biến dạng xấu xí.

Bạn nên hạ thấp vai, lựa chọn độ cao bàn ghế phù hợp. Không tì cổ tay vào cạnh bàn vì sẽ gây chèn ép các dây thần kinh ở cổ tay. Ngoài ra nên co duỗi thẳng các ngón tay khoảng 10 – 15 giây để phục hồi khả năng hoạt động của tay.

6. Dây chằng và cột sống trở nên yếu

Bình thường, giờ hành chính của chúng ta là 8giờ/ ngày, chưa kể đến tăng ca, làm thêm giờ và buộc phải làm thêm giờ như một số ngành nghề đặc thù. Như vậy, việc ngồi hàng ngày miệt mài 8 giờ/ ngày với máy tính có nghĩa chỉ có bàn tay, cổ và các ngón tay của chúng ta là hoạt động liên tục trong khi toàn bộ phần thân người lại gần như bất động. Điều này gây ảnh hưởng lớn đến dây chằng làm chúng trở nên yếu, dễ bị tổn thương và nhanh mỏi cơ hơn.

Ngoài ra, việc ngồi bất động thân dưới trong một khoảng thời gian dài còn làm cơ bắp toàn thân bị nhức mỏi cùng với nguy cơ gai đốt sống lưng rất cao. Cột sống có chức năng chống đỡ toàn bộ cơ thể, trong đó có đầu. Ở tư thế bình thường (tức đầu giữ thẳng) thì đầu có trọng lượng khoảng 5,4kg. Nhưng nó sẽ trở nên nặng và gây áp lực nhiều hơn cho cột sống khi chúng ta cúi đầu về phía trước ở vị trí ngồi, nằm hoặc đứng khiến cột sống cổ phải gánh một tải trọng lớn hơn nhiều lần, làm cho sụn và xương dưới sụn ở các khớp cột sống nhanh chóng bị hao mòn gây thoái hóa.

Hãy thực hiện các động tác vận động đơn giản như xoay lưng, vươn vai, duỗi chân tay cứ 10 – 15 phút/lần, đi lại sau từ 1 – 2 giờ ngồi trước máy tính để máu huyết lưu thông và hạn chế tác hại đối với xương khớp. Bên cạnh đó, việc ngồi đúng tư thế là yêu cầu hàng đầu bạn đừng quên nhé.

7. Gây béo bụng

Cứ hễ công việc gì mà chúng ta phải liên tục ngồi trong nhiều giờ đều sẽ gây ra tình trạng mỡ thừa ở vùng bụng, đặc biệt là dân văn phòng. Đây không phải là vấn đề gây đau đầu của riêng các chị em phụ nữ mà ngay cả các đấng mày râu cũng khá là quan tâm.

Để có thể chống lại sự “phát triển” không mong muốn này, bạn nên hạn chế bớt lại lượng calo nạp vào cơ thể, tuy nhiên đừng quá ít nhé. Thay vào đó hãy lựa chọn cho mình những thực phẩm lành mạnh và thường xuyên uống nước, uống trà xanh, tham gia các hoạt động rèn luyện sức khỏe, đặc biệt bạn nên sử dụng thang bộ thay cho thang máy nhé.

8. Phổi giảm khả năng hấp thu oxy

Ngồi lâu bên máy tính là một dạng vận động tốn ít năng lượng nhất nên chúng ta thường có xu hướng thở nông. Vì chúng ta hàng ngày đều ngồi làm việc với máy tính nên xu hướng này sẽ bị kéo dài liên tục trong một thời gian, làm phổi giảm khả năng hấp thu oxy. Khi nồng độ oxy trong máu thấp thì lượng máu cung cấp cho việc nuôi cơ bắp, hệ thống tiêu hóa, các cơ quan nội tạng và bộ não cũng bị ảnh hưởng khiến cơ thể không thể hoạt động được tối ưu.

Theo thống kê của viện nghiên cứu khoa học Cali (Mỹ) thì ngồi bên máy tính quá 5 giờ/ngày sẽ khiến tinh thần, sức đề kháng bệnh tật, hoạt động của tim đều bị suy giảm tối thiểu là 10%.

Để khắc phục tình trạng này, thỉnh thoảng hít một hơi thật sâu. Nếu có thể, bạn nên tập yoga để học cách điều hòa khí thở của mình một cách tốt nhất. Thường xuyên vận động, tập thể dục đều đặn và có chế độ ăn uống, nghỉ ngơi hợp lý.

9. Ảnh hưởng đến hệ thống tim mạch

Khi ngồi nhiều ảnh hưởng đến phổi cũng sẽ ảnh hưởng tới hệ thống tim mạch. Trái tim và hệ thống tim mạch sẽ làm việc hiệu quả hơn thông qua các hoạt động đứng lên, di chuyển nhiều.

Phát hiện theo một nghiên cứu từ năm 2010 cho biết sự gia tăng khoảng 125% về bệnh tim mạch do dành thời gian ngồi quá lâu, kéo theo nguy cơ tăng đến 46% tử vong do các nguyên nhân khác, nổi bật là đột quỵ.

Các động tác căng duỗi sau mỗi 45 – 60 phút ngồi liên tục chính là giải pháp lưu thông khí huyết đang bị ngưng trệ, giúp máu được bơm về tim đầy đủ hơn.

10. Có thể khiến bạn mắc bệnh trĩ

Ngồi nhiều chính là một nguyên nhân phổ biến gây ra bệnh trĩ, ngoài ra các chuyên gia còn cho biết, nếu bạn ngồi quá lâu và chế độ ăn uống thiếu chất xơ sẽ giúp bệnh nhanh chóng tìm đến bạn hơn nữa bởi ngồi nhiều sẽ làm đình trệ quá trình lưu thông tuần hoàn máu trong cơ thể, đặc biệt là ở chi dưới, dễ dẫn đến tình trạng di chuyển kém linh hoạt, phù nề, máu lên não kém vì thế bạn hay cảm thấy choáng váng khi đột nhiên đứng dậy. Hệ quả là máu bị tắc nghẽn trong phần ống tiêu hóa, áp lực trực tràng ruột tăng cao khiến cho bệnh trĩ dễ dàng phát sinh.

Hiện nay, có hơn 50% dân số Việt Nam mắc phải căn bệnh trĩ, trong đó phổ biến nhất là dân văn phòng, phụ nữ mang thai và những người thường xuyên phải làm việc nặng.

Theo kết quả của một nghiên cứu, việc ngồi quá lâu sẽ làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh trĩ lên tới 72,9%, trong khi đó con số này ở những người thường xuyên vận động chỉ là 43%.

Do đó, nếu bạn thuộc đối tượng là nhân viên văn phòng, bạn nên đứng lên và vận động đi lại sau mỗi 45 – 60 phút.

11. Giảm ham muốn

Căng thẳng, trầm cảm, suy nhược, bệnh tật… đều dẫn đến giảm ham muốn. Và lạm dụng công nghệ dẫn đến tất cả chứng bệnh đó.

Ngoài ra, việc “vùi đầu” vào thiết bị công nghệ khiến sự giao tiếp ít đi, sự thấu hiểu suy giảm, sự lãnh đạm gia tăng. Điều này không chỉ khiến ham muốn bị tụt giảm mà lâu dần người ta không còn thấy sự cần thiết của “nửa kia” trong cuộc sống gia đình nữa.

12. Có thể dẫn đến vô sinh

Như đã chia sẻ ở trên, tuy sóng điện từ từ máy tính và điện thoại không ảnh hưởng quá nhiều đến cơ thể con người, nhưng vấn đề là việc ngồi lâu không vận động sẽ khiến lượng máu cung cấp cho khoang chậu không đủ, lượng dưỡng khí trong máu ít đi, “sức sống” của “chiến binh” giảm sút. Còn ở nữ giới, do ngồi lâu, trước và trong thời kỳ kinh nguyệt thường đau bụng dữ dội, lại thêm việc thiếu vận động nên quá trình tuần hoàn khí huyết gặp trở ngại. Thỉnh thoảng khí huyết ứ đọng sẽ dẫn đến tắc mạch máu, ống dẫn trứng không thông. Điều này là một trong những thói quen xấu có thể gây vô sinh.

13. Phù chân

Thường thì ai ngồi máy tính lâu sẽ quên việc vận động thể chất. Phần dưới của cơ thể bị cố định trong thời gian dài liên tục và không được hoạt động thường xuyên. Từ đó, chân bạn có thể xuất hiện các triệu chứng sưng phù, mạch máu ở chân lồi lên. Bạn sẽ cảm thấy đau khi di chuyển, đặc biệt là ở phần gần các ngón chân. Tình trạng này được gọi là “chân cà rốt”, là điềm báo của bệnh tĩnh mạch cong và sưng phù.

14. Lười vận động và sống thụ động, ù lì

Lười vận động là yếu tố nguy hiểm thứ 4 có thể khiến loài người tử vong. Có thể dẫn đến tử vong do suy nhược, ung thư hay các bệnh mãn tính như tiểu đường loại 2.

Đây là kết quả mới được các nhà nghiên cứu tại Toronto (Canada) công bố. Theo đó, ngồi một chỗ trong thời gian dài sẽ làm tăng nguy cơ mắc bệnh hoặc chết sớm dù có tập thể dục đi chăng nữa. Các tác giả đi đến kết luận này sau khi phân tích 47 trường hợp ngồi thụ động quá lâu.

Khi sử dụng điện thoại, máy tính, chúng ta thường nằm hoặc ngồi trên bàn làm việc, trên ghế hoặc trên giường trong một thời gian dài. Theo Tổ chức Y tế Thế giới, một lối sống ít vận động như vậy làm tăng nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến tim mạch, tiểu đường, ung thư ruột kết và béo phì.

Tổ chức này cũng cho biết: “60% đến 85% người dân trên thế giới – cả ở những nước phát triển và những nước đang phát triển – đều có lối sống ít vận động. Điều này đã trở thành một trong những vấn đề sức khỏe cộng đồng nghiêm trọng nhưng vẫn chưa được giải quyết trong thời đại chúng ta”.

Thay vì ngồi một chỗ, khi bạn hoạt động, nồng độ chất chống oxy hóa trong cơ thể sẽ tăng lên, khiến các gốc tự do gây ung thư được loại bỏ.

Việc thông tin có thể dễ dàng tìm thấy trên mạng cũng đang khiến con người ngày càng trở nên thụ động và kém sáng tạo hơn.

Beth Haggerty của tờ Entrepreneur cho biết, công nghệ làm “hạn chế những ý tưởng sáng tạo do thói quen tìm kiếm mọi câu trả lời trên Google”. Điều này khiến não bộ trở nên chây lì và lười suy nghĩ hơn.

15. Gây nghiện

Nghiện là tác hại khủng khiếp nhất của việc lạm dụng thiết bị công nghệ, nó là nguyên nhân gây ra mọi chứng bệnh kể trên.

Nếu nghiện ma túy thì sẽ bị pháp luật trừng trị, nhưng đến nay chưa có đạo luật nào trừng trị việc nghiện điện thoại, dù rằng tác hại của nó đến tâm thức con người là rất lớn.

Nhà tâm lý học Doreen Dodgen-Magee cho biết, trung bình, một người trưởng thành ở Mỹ dành hơn 11 giờ mỗi ngày để sử dụng các thiết bị công nghệ. Điều này gây tác động xấu đến sức khỏe tâm thần của người dùng.

Thay vì làm nộ lệ của công nghệ, hãy là người thông minh (smart people) để làm chủ công nghệ, làm chủ điện thoại thông minh (smart phone).